بصیرت در اصطلاح قرآنی به معنا و مفهوم ادارک حقایق و رؤیت چیزها چنان که هست ، می باشد. بصیرت در نگرش قرآنی جز به عمل به آموزه های وحیانی و تزکیه نفس پدید نمی آید. با این همه اهل بصیرت در مسیر رشد و کمال است نه آن که به کمال رسیده و به از دام خطر رسته باشد ، بلکه هر آن ممکن است که سقوط کرده و در دام شیطان افتد.

انسان تا زمانی که در دنیا است و اجل واقعی او فرا نرسیده است در مسیر است . این مسیر می تواند حق و یا ضلالت باشد. آن کس که در مسیر کمالی است تا زمانی که اجل او فرانرسیده است هر دم ممکن است بازگردد و در مسیر ضلالت قرار گیرد چنان که این مساله در باره اهل ضلالت نیز صادق است و امکان توبه و بازگشت تا دم مرگ برای او فراهم است.

البته هستند کسانی که از به کمال رسیده و هنوز اجل ایشان به پایان نرسیده است. آنانی که به کمال رسیده اند کسانی هستند که در قرآن از آنان به مخلصان ( به فتح لام ) یاد شده است . مقام مخلص مقام کسانی است که حتی ابلیس از گمراه کردن ایشان نومید شده است. اینان به حکم وظیفه رهبری و پیامبر انسان ، از شر گمراهی در امان هستند و با آن که به کمال رسیده اند اجل ایشان فرا نمی رسد؛ اجل به معنای مرگ طبیعی انسانی است که به کمال لایق خود در مسیر تکاملی رسیده است و در صعود و سقوط به جایی رسیده است که دیگر بود وی در زمین تاثیری در شاکله وجودی و هویت او نخواهد داشت.

بنابراین هر انسانی در مسیر زندگی خود تا اجل و مرگ طبیعی از این که مورد آزمایش ، ابتلا و فتنه قرار گیرد بر کنار نمی باشد. این حکم شامل همه کسانی است که از مقام مخلصین بیرون هستند. اهل بصیرت چون در راهند نیز از کسانی هستند که احتمال سقوط در ایشان قوی است؛ زیرا ابلیس در مسیر ایشان بیشتر می نشیند و می کوشد تا ایشان را که در راهند و به کمال نزدیک به سقوط بکشاند. دامی که ابلیس برای ایشان پهن می کند دام غرور و تکبر است.

در سوره طه درباره سامری آمده است که وی اهل بصیرتی بوده که در دام شیطان افتاده و خود را به دام هلاکت و سقوط افکنده است. سامری از کسانی است که قرآن اهل بصیرت بودن را تایید می کند. قصه او همانند قصه بلعم باعوراست که به مقامات عالی رسیده بود و اهل بصیرت بود ولی به جهت گرایش شدید تکبری و غرور آمیز خود به جنگ خدا و پیامبرش می رود و به تعبیر قرآنی اخلد فی الارض می شود و در زمین خالد و جاویدان می گردد.

سامری اهل بصیرتی است که به حقایق و معارفی دست می یابد و در یک حرکت جوهری کمالی به حدی از کمال می رسد که می تواند از زر و زیور گوساله ای بسازد که صدایی از آن بیرون آید و قوم موسی را در چله موسوی که برای دیدار خدا به کوه طور شتافته بود، گمراه نماید.

خداوند در آیات 85 تا 97 سوره طه به مساله سامری اشاره می کند و بیان می دارد که سامری در پاسخ موسی (ع) می فرماید که من اهل بصیرتی شدم که دیگران به آن نرسیده و از آن توانایی برخوردار نمی باشند: قال بصرت بما لم یبصروا به فقبضت قبضة من اثر الرسول فنبذتها و کذلک سولت لی نفسی ؛ من به چیزی بصیرت یافتم که دیگران بدان بصیرت نیافته اند . مشتی از خاکی که نقش پای آن فرستاده و رسول خدا را داشت بر گرفتم و در پیکرافکندم و نفس من این کار را د رچشمم بیاراست.

در زمانه ما نیز سامری های اهل بصیرت بسیاری هستند که از توانایی هایی برخوردار می شوند. این برخورداری و توانایی از آن رو به ایشان داده می شود که در راه تزکیه قرار گرفته اند. در حدیثی از امام صادق (ع) آمده است که هر کس تزکیه کند ، نتیجه عملش را در دنیا و آخرت می یابد. آن که اهل دنیاست در دنیا وآن که اهل آخرت است در آخرت به آن دست می یابد و از آثار و نتایج آن بهره مند می شود. در داستان امام صادق (ع) با فردی دهری آمده است که وی از علوم و دانشی خاص برخوردار بوده  و می توانست از غیب خبر دهد. آن گاه پس از احتجاجات و مباحثه طولانی و بلند مدتی این فرد ایمان می آورد  و توانایی خود را از دست می دهد که آن حضرت می فرماید : خداوند بهره و سود هر کار خوبی را پرداخت کرده و پاداش می دهد ، از آن جایی که پیش از این اهل دنیا بودی آن را در دنیا به تو داده بود ولی اکنون که ایمان آورده ای آن را ذخیره آخرتت کرده است.

هوشیار که در دام اهل بصیرتی بیافتیم که به جهت برخی از توانایی ها می کوشد تا سوداگری کند و دین مردمان را بخرد و آنان را از خدا دور سازد.

بنابراین هوشیار باش که اهل بصیرت همواره در خطر هستند و می بایست از این که در دام شیطان بیافتند برحذر باشند و به خدا پناه برند.